Luật 43 2013: Vấn đề bản quyền game tại Việt Nam

Luật 43/2013/QH13 về Sở hữu trí tuệ, có hiệu lực từ 01/01/2014, là văn bản pháp lý quan trọng điều chỉnh các vấn đề liên quan đến bản quyền trong lĩnh vực game tại Việt Nam. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các quy định của Luật 43 2013 liên quan đến bản quyền game, cũng như tác động của nó đến các bên liên quan trong ngành công nghiệp game.

Bản quyền game theo Luật 43 2013: Khái niệm và phạm vi bảo hộ

Luật 43 2013 định nghĩa “chương trình máy tính” là tập hợp các chỉ lệnh được thể hiện dưới dạng ngôn ngữ, mã, ký hiệu, sơ đồ… được cố định trên vật mang tin, khi được máy tính hoặc thiết bị điện tử có sử dụng vi xử lý thực hiện sẽ thu được kết quả hoặc đạt được mục đích nhất định. Game, với tư cách là một loại hình chương trình máy tính, cũng được Luật này bảo hộ bản quyền.

Phạm vi bảo hộ bản quyền game bao gồm:

Mã nguồn (source code): Tập hợp các dòng lệnh mà lập trình viên viết ra để tạo nên trò chơi.
Mã đối tượng (object code): Kết quả biên dịch từ mã nguồn, thường ở dạng file thực thi (.exe, .apk…) mà người dùng cuối sử dụng.
Hình ảnh, âm thanh, video: Các yếu tố đồ họa, âm nhạc, hiệu ứng âm thanh, video clip… được sử dụng trong game.
Cốt truyện, nhân vật, bối cảnh: Các yếu tố sáng tạo mang tính văn học, nghệ thuật của trò chơi.

Quyền của chủ sở hữu bản quyền game

Theo Luật 43 2013, chủ sở hữu bản quyền game có các quyền sau:

Quyền nhân thân: Quyền công bố tác phẩm, ghi nhận tên mình trên tác phẩm, bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm.
Quyền tài sản:
- Quyền sao chép tác phẩm.
- Quyền phân phối, cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm.
- Quyền truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến hoặc vô tuyến.
- Quyền làm tác phẩm phái sinh.

Quy định về bản quyền game

Nghĩa vụ của người sử dụng game

Bên cạnh việc quy định quyền của chủ sở hữu bản quyền, Luật 43 2013 cũng đặt ra những nghĩa vụ cho người sử dụng game:

Không được sao chép, phân phối, cho thuê game bất hợp pháp.
Không được sửa đổi, điều chỉnh game mà chưa được phép.
Không được sử dụng game cho mục đích thương mại khi chưa được phép.
Tôn trọng quyền tác giả, ghi nhận đầy đủ thông tin về chủ sở hữu bản quyền khi sử dụng game.

Thực trạng vi phạm bản quyền game tại Việt Nam

Mặc dù Luật 43 2013 đã quy định khá đầy đủ về vấn đề bản quyền game, nhưng thực trạng vi phạm bản quyền game tại Việt Nam vẫn diễn ra phổ biến dưới nhiều hình thức:

Phát tán game crack (bẻ khóa): Đây là hình thức vi phạm phổ biến nhất, game crack được chia sẻ miễn phí hoặc bán với giá rẻ hơn nhiều so với bản quyền.
Sử dụng phần mềm trái phép để chơi game online: Một số game thủ sử dụng bot, hack… để gian lận trong game, gây ảnh hưởng đến trải nghiệm của người chơi khác.
Sao chép, phân phối game mobile không có bản quyền: Trên các kho ứng dụng không chính thức, nhiều game mobile được sao chép và phát tán bất hợp pháp.

Hậu quả của việc vi phạm bản quyền game

Việc vi phạm bản quyền game không chỉ gây thiệt hại về kinh tế cho các nhà phát triển, mà còn kéo theo nhiều hệ lụy:

Kìm hãm sự phát triển của ngành game Việt Nam: Khi các nhà phát triển không được bảo vệ quyền lợi, họ sẽ mất động lực để sáng tạo và đầu tư cho những sản phẩm mới.
Gây mất uy tín cho cộng đồng game thủ Việt Nam: Hình ảnh game thủ Việt Nam sẽ xấu đi trong mắt bạn bè quốc tế.
Nguy cơ mất an toàn thông tin: Game crack, game lậu thường chứa mã độc, virus… có thể đánh cắp thông tin cá nhân của người dùng.

Vi phạm bản quyền game

Giải pháp nâng cao nhận thức về bản quyền game

Để hạn chế tình trạng vi phạm bản quyền game, cần có sự chung tay của cả cộng đồng:

Nâng cao nhận thức về luật sở hữu trí tuệ: Tuyên truyền, phổ biến kiến thức về Luật 43 2013 đến đông đảo người dùng, đặc biệt là giới trẻ.
Tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm: Các cơ quan chức năng cần có biện pháp mạnh tay hơn nữa để ngăn chặn các hành vi vi phạm bản quyền.
Xây dựng thị trường game lành mạnh: Khuyến khích người dùng sử dụng game bản quyền, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà phát triển game trong nước.

Kết luận

Luật 43 2013 đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan trong ngành công nghiệp game. Nâng cao nhận thức về luật pháp, cùng với sự chung tay của cả cộng đồng là chìa khóa để xây dựng một thị trường game lành mạnh và phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Tôi có được phép sử dụng hình ảnh, âm thanh trong game để làm video clip cá nhân không?

Việc sử dụng hình ảnh, âm thanh trong game để làm video clip cá nhân có thể được xem là hợp pháp nếu mục đích sử dụng là phi thương mại và ghi rõ nguồn gốc. Tuy nhiên, để đảm bảo quyền lợi, bạn nên liên hệ với chủ sở hữu bản quyền để xin phép.

2. Làm sao để phân biệt game bản quyền và game lậu?

Game bản quyền thường được bán trên các nền tảng phân phối game uy tín như Steam, Origin… và yêu cầu kích hoạt bản quyền trước khi chơi. Trong khi đó, game lậu thường được chia sẻ miễn phí trên các trang web, diễn đàn không chính thức.

3. Tôi có thể báo cáo hành vi vi phạm bản quyền game ở đâu?

Bạn có thể báo cáo hành vi vi phạm bản quyền game đến Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), hoặc các cơ quan chức năng có thẩm quyền khác.

Bạn muốn tìm hiểu thêm về các vấn đề pháp lý liên quan đến game? Hãy tham khảo các bài viết khác trên Luật Game: