Chủ thể của tội phạm là một trong những yếu tố căn bản để xác định một hành vi có cấu thành tội phạm hay không theo quy định của Luật hình sự 2015. Vậy chủ thể của tội phạm là gì? Những ai có thể trở thành chủ thể của tội phạm? Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết về vấn đề này.
Chủ Thể Của Tội Phạm Là Gì?
Theo quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015, chủ thể của tội phạm là người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự, thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội.
Nói cách khác, để bị coi là chủ thể của tội phạm, một người cần phải thỏa mãn đồng thời hai yếu tố sau:
- Có năng lực trách nhiệm hình sự: Năng lực trách nhiệm hình sự là khả năng của một người nhận thức được tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi mình thực hiện và làm chủ được hành vi đó. Năng lực trách nhiệm hình sự được xác định dựa trên độ tuổi và tình trạng tâm thần của người thực hiện hành vi.
- Thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội: Hành vi nguy hiểm cho xã hội là hành vi xâm phạm độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, xâm phạm trật tự, quản lý kinh tế, xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người khác…
Các Loại Chủ Thể Của Tội Phạm Theo Luật Hình Sự 2015
Dựa vào các đặc điểm, tính chất của người thực hiện hành vi phạm tội, chủ thể của tội phạm được chia thành hai loại chính: chủ thể chung và chủ thể đặc biệt.
1. Chủ Thể Chung
Chủ thể chung là người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự và thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội. Chủ thể chung được áp dụng cho phần lớn các tội phạm.
Theo quy định tại Điều 13 và Điều 14 Bộ luật Hình sự 2015, chủ thể chung bao gồm:
- Người từ mười sáu tuổi trở lên: Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm.
- Người từ đủ mười bốn tuổi đến dưới mười sáu tuổi: Phải chịu trách nhiệm hình sự về một số tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý như tội giết người, tội cướp tài sản…
2. Chủ Thể Đặc Biệt
Chủ thể đặc biệt là người ngoài việc có đủ năng lực trách nhiệm hình sự, thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội còn phải có thêm những dấu hiệu đặc biệt khác về:
- Đặc điểm nhân thân: Ví dụ như tội phạm chỉ có thể do người mẹ của nạn nhân thực hiện (Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ – Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015).
- Địa vị pháp lý: Ví dụ như tội phạm chỉ có thể do người có chức vụ, quyền hạn thực hiện (Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ – Điều 356 Bộ luật Hình sự 2015).
Ý Nghĩa Của Việc Xác Định Chủ Thể Của Tội Phạm
Việc xác định chủ thể của tội phạm có ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết các vụ án hình sự, cụ thể:
- Là căn cứ để xác định hành vi có cấu thành tội phạm hay không: Chỉ khi nào hành vi nguy hiểm cho xã hội do chủ thể có đủ năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện mới có thể cấu thành tội phạm.
- Là căn cứ để xác định trách nhiệm hình sự: Tùy thuộc vào loại chủ thể, mức độ lỗi, vai trò tham gia… mà người phạm tội sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự tương ứng.
Kết Luận
Chủ thể của tội phạm là một trong những yếu tố cơ bản để xác định một hành vi có cấu thành tội phạm hay không theo quy định của pháp luật hình sự. Việc xác định chính xác chủ thể của tội phạm là căn cứ quan trọng để cơ quan tiến hành tố tụng áp dụng chính xác các quy định của pháp luật, đảm bảo tính nghiêm minh, công bằng. Để hiểu rõ hơn về chủ thể của tội phạm trong từng trường hợp cụ thể, bạn nên tìm hiểu thêm thông tin từ các luật sư, chuyên gia pháp lý.
Câu Hỏi Thường Gặp
1. Người mất năng lực hành vi dân sự có phải là chủ thể của tội phạm không?
Người mất năng lực hành vi dân sự không phải là chủ thể của tội phạm vì không đủ năng lực trách nhiệm hình sự.
2. Trách nhiệm hình sự của người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi có gì khác so với người từ đủ 16 tuổi trở lên?
Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về một số tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý và hình phạt áp dụng thường nhẹ hơn so với người từ đủ 16 tuổi trở lên.
3. Làm thế nào để xác định một người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự hay không?
Việc xác định một người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự hay không là do cơ quan tiến hành tố tụng quyết định, dựa trên kết quả giám định pháp y tâm thần.
4. Ngoài chủ thể chung và chủ thể đặc biệt, còn loại chủ thể nào khác trong luật hình sự?
Ngoài chủ thể chung và chủ thể đặc biệt, một số quan điểm trong học thuyết còn đề cập đến chủ thể đặc biệt tăng nặng. Đây là những trường hợp pháp luật quy định hình phạt nặng hơn đối với người phạm tội có đủ các yếu tố cấu thành tội phạm và đồng thời có thêm một số đặc điểm cá nhân.
5. Tôi có thể tìm hiểu thêm thông tin về chủ thể của tội phạm ở đâu?
Bạn có thể tìm hiểu thêm thông tin về chủ thể của tội phạm tại Bộ luật Hình sự 2015, các văn bản pháp luật có liên quan hoặc liên hệ với luật sư, chuyên gia pháp lý để được tư vấn cụ thể.
Bạn có biết?
Bài viết liên quan
Cần hỗ trợ?
Liên hệ ngay:
- Số Điện Thoại: 0903883922
- Email: [email protected]
- Địa chỉ: Đoàn Thị Điểm, An Lộc, Bình Long, Bình Phước, Việt Nam.
Chúng tôi có đội ngũ chăm sóc khách hàng 24/7.